Program działalności Biblioteki

 

1. Założenia wstępne

Przedstawiony poniżej plan działalności merytorycznej Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy Witkowo opiera się na założeniach cyklicznych spotkań, warsztatów, wystaw i innych wydarzeń. Przygotowany został w oparciu o autorskie inicjatywy i nabyte doświadczenie w animowaniu kultury oraz upowszechnianiu czytelnictwa w prowadzonej przeze mnie Czytelni na piętrze I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie.  

Założeniem planu jest kierowanie działań do ogółu mieszkańców miasta i gminy Witkowo z dużą dbałością o edukację czytelniczą dzieci i młodzieży.  To odpowiednie zainteresowanie literaturą w dzieciństwie kształtuje bowiem aktywne postawy czytelnicze w dorosłym życiu. 

Plan uwzględnia warunki organizacyjne i finansowe Biblioteki, jej Statut i Regulamin funkcjonowania. Mieści się w ogólnych ramach finansowych, choć nie zawiera szczegółowego kosztorysu organizacji wydarzeń z uwagi na zmieniające się w ostatnim czasie dość dynamicznie (m.in. w związku z inflacją) wysokości honorariów oraz innych kosztów organizacyjnych. Zakłada też korzystanie w dużej mierze z własnych zasobów kadrowych. 

Podstawą planu jest cykliczność wydarzeń, która pozwala, by przedstawione poniżej inicjatywy na trwałe wpisały się w kalendarz życia kulturalnego miasta  i gminy.  Niektóre z nich mogą zostać nieco zmodyfikowane, wzbogacone, ulepszone lub przesunięte czasowo np. ze względu na aktualne zainteresowania i potrzeby czytelników oraz propozycje organizatora Biblioteki: Urzędu Miasta  i Gminy Witkowo, a także lokalnych partnerów w tym Centrum Kultury  im. Krzysztofa Szkudlarka, szkół, przedszkoli i innych współpracujących instytucji.

 

2. Plan działalności merytorycznej

 Polityka gromadzenia zbiorów

Podstawowym zadaniem Biblioteki jest rozwijanie i zaspokajanie potrzeb czytelniczych i informacyjnych lokalnej społeczności. Rolą bibliotekarzy jest obserwowanie zmieniającej się rzeczywistości i gromadzenie zbiorów dotyczących aktualnych tematów oraz problemów współczesnego świata.  Z usług Biblioteki korzystają różne grupy społeczne, różniące się wiekiem, wykształceniem i  wykonywanym zawodem. Nowe pozycje powinny być zatem włączane do księgozbioru zgodnie z aktualnym zainteresowaniem czytelników, podyktowanym zmianami społecznymi i globalnymi, a także adekwatnie do potrzeb określonych grup - po okresowej analizie struktury czytelników  i w zależności od tego w których grupach chcemy czytelnictwo wzmocnić. Konieczna jest też diagnoza i realizacja potrzeb czytelniczych dzieci i młodzieży (pokolenie Z, Indygo, IGen), a także dorosłych czytelników  i seniorów. Ważnym elementem dopasowania zakupionych zbiorów do potrzeb czytelników jest możliwość zaproponowania przez nich książek, które chcieliby widzieć na bibliotecznych półkach. 

Główną formą zbiorów są książki w formie drukowanych kodeksów, jednak  w bibliotecznych zbiorach swoje miejsce powinny mieć także audiobooki  i e-boki pozyskiwane w zależności od potrzeb i warunków finansowych Biblioteki. Kolejną ważną grupą wydawnictw, które winna gromadzić Biblioteka są czasopisma w formie drukowanej i internetowej, jak również wydawnictwa oraz publikacje dotyczące regionu i społeczności lokalnej. Biblioteka powinna poszerzać swoje zbiory o zakup nowości czytelniczych raz w miesiącu i dbać o ich promocję w Bibliotece, na jej stronie internetowej, a także w mediach społecznościowych. 

Promocja czytelnictwa, aktywizacja kulturowa,  a także upowszechnianie dziedzictwa

Styczeń

• “Pamiętamy!”- upamiętnienie kolejnej rocznicy wybuchu Powstania

Styczniowego poprzez wystawę faksymiliów ze zbiorów regionalisty Wojciecha Śmieleckiego. Prelekcja na temat Powstania Styczniowego historyka Roberta Gawła, który zapoczątkował oznaczanie grobów powstańczych i ich odnawianie. 

• Włączenie się w organizację lokalnego finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy m.in. poprzez przekazanie książek z autografami znanych autorów i pisarzy, którzy gościli w bibliotece w minionym roku. Możemy zaproponować także przygotowanie akcji „Poczytaj maluchom”. Udział biblioteki w organizacji finału może być rozszerzony według uzgodnień z głównym organizatorem.

• “Dla Babci i Dziadka” – warsztaty plastyczne adresowane do najmłodszej grupy odbiorców, polegające na wspólnym przygotowaniu okazjonalnych upominków.

Luty

• "Ferie w bibliotece" - spotkania edukacyjno-warsztatowe skierowane do przedszkolaków i uczniów młodszych klas szkół podstawowych, których celem jest kreatywne spędzenie czasu wolnego (głośne czytanie książek, warsztaty tematyczne związane z poznawaniem innych kultur, krajów i obyczajów lub inne warsztaty poprawiające sprawność manualną, uczące kreatywnego myślenia oraz poszerzające zainteresowania.

• “Książki od serca” – walentynkowa akcja skierowana do szerokiego grona czytelników polegająca na wypożyczaniu romantycznych „książek niespodzianek” zapakowanych w formie prezentów.

Marzec

• “Z poezją mi po drodze” – konkurs recytatorski dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych z okazji przypadającego w marcu Światowego Dnia Poezji.

W tym roku obchodzona jest setna rocznica urodzin Wisławy Szymborskiej. Stwarza ona doskonałą okazję do przypomnienia twórczości polskiej noblistki. Każdego roku konkursowi patronowałaby inna postać literacka, dzięki temu można upamiętniać  i upowszechniać poezję wielu wybitnych polskich twórców.

 Kwiecień

• “Wielkanocna akcja malowania jaja” - warsztaty rękodzieła artystycznego dla najmłodszych, przybliżające tradycje i obyczaje świąteczne.

• Spotkanie autorskie z okazji Międzynarodowego Dnia Książki i Praw Autorskich we współpracy z Centrum Kultury im. Krzysztofa Szkudlarka (współpraca z Agencją Autorską Autograf – konkretne nazwiska autorów mogą być podane dopiero po sprawdzeniu ich dostępności, wysokości honorarium oraz spełnieniu innych warunków).

Na początek proponuję rozważenie możliwości zaproszenia lokalnych autorów np. Anny Łaciny, Agnieszki Andrzejczak, Irminy Kosmali, Krzysztofa Szymoniaka.

Maj

• “Tydzień bibliotek” - trwająca od poniedziałku do soboty akcja promująca czytelnictwo. W jej ramach planowane jest:

  • spotkanie autorskie inaugurujące działalność “Klubu Podróżnika”,

  • książki niespodzianki dla najaktywniejszych czytelników, - w prezencie dla wszystkich odwiedzających bibliotekę darmowe zakładki do książek, - „Podróże małe i duże” - spotkanie z książką podróżniczą dla dzieci.

Czerwiec

• „Tajemnica mojego miasta” – konkurs literacki dla uczniów szkół ponadpodstawowych na autorskie opowiadanie, którego akcja toczy się w Witkowie lub najbliższej okolicy. Celem konkursu jest zainteresowanie młodzieży historią swojego regionu, a także promocja uzdolnionej literacko młodzieży oraz umożliwienie młodym prozaikom postawienia pierwszych kroków w świecie literatury poprzez stworzenie okazji do napisania i zaprezentowania swoich prac. Rozstrzygnięcie konkursu i wręczenie nagród nastąpi podczas obchodów Dni Witkowa.

• Okolicznościowa wystawa fotograficzna z cyklu „Znani Witkowianie” - przybliżająca życiorysy osób zasłużonych dla miasta i gminy Witkowo.

Lipiec/sierpień

• “Czytadełka” - sobotnie spotkania edukacyjno-warsztatowe w Bibliotece dla najmłodszych, czytanie wybranych pozycji książkowych, tworzenie nawiązujących do nich prac plastycznych, rzeźbiarskich i innych.

• “Lato z książką” - promocja wybranych pozycji książkowych na Facebooku Biblioteki (selfie z książką z udziałem znanych osób).

• Akcja charytatywna - zbiórka książek dla pacjentów szpitali we współpracy z Fundacją Szlachetny Bohater.

• „Podaruj książce drugie życie” - inicjatywa polegająca m.in. na udostępnieniu przy budynku Biblioteki szafy, w której mieszkańcy w dowolnym czasie będą mogli zostawić przeczytane już książki, lub wymienić na pozycje pozostawione przez innych czytelników.

 Wrzesień

• “Z wizytą w Bibliotece” - akcja biblioteki skierowana głównie do przedszkoli i szkół:

• zaproszenie do biblioteki przedszkolaków i uczniów klas pierwszych szkół podstawowych w celu zapoznania się z działalnością placówki, założenia kart bibliotecznych, obdarowania drobnymi upominkami oraz wypożyczenia pierwszych książek.

• dla uczniów starszych klas istnieje możliwość przygotowania oraz przeprowadzenia warsztatów: dziennikarskich, fotograficznych, tworzenia dzieł liberackich, wystawy komiksów itp., w zależności od zainteresowań młodzieży we współpracy z Biblioteką Uniwersytecką w Poznaniu, WBP i CAK czy Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich.

• “Ogólnopolski Dzień Głośnego Czytania” – akcja skierowana do najmłodszych polegająca na czytaniu dzieciom wybranych pozycji książkowych.

Październik/listopad

• Wystawa fotograficzna lub plastyczna. W planach jest współpraca z działem fotografii WBP i CAK w Poznaniu, a także Związkiem Polskich Fotografów Przyrody oraz lokalnymi artystami plastykami, fotografami.

• “Klub wiedzy” - inauguracja cyklu wykładów tematycznych dla seniorów w celu zachęcenia do aktywnego i atrakcyjnego spędzania wolnego czasu, a także z zakresu medycyny naturalnej, bezpieczeństwa, możliwości rozwoju jakie niesie ze sobą Uniwersytet Trzeciego Wieku.

Grudzień

• “Literackie Mikołajki” – spotkanie autorskie dla najmłodszych zorganizowane z okazji Mikołajek we współpracy z Centrum Kultury oraz Urzędem Miasta i Gminy, podczas którego najmłodsi otrzymają autograf pisarza, a także drobne, słodkie upominki.

• “Pamiętamy!” - Powstanie Wielkopolskie. Spotkanie dla młodzieży ze szkół podstawowych i ponadpodstawowych z okazji kolejnej rocznicy wybuchu Powstania Wielkopolskiego z Maciejem Elantkowskim, pracownikiem Muzeum Powstańców Wielkopolskich w Lusowie; prelekcja oraz pokaz umundurowania, wyposażenia i uzbrojenia. Kolejnymi gośćmi mogą być:

  • Robert Gaweł, historyk - inicjator i uczestnik rekonstrukcji zdarzeń z czasów Powstania Wielkopolskiego.

  • Robert Andrzejewski historyk– autor filmu o powstańczym zrywie mieszkańców Wielkopolski.

• “Święta tuż, tuż…” - zajęcia plastyczne adresowane przede wszystkim do najmłodszych, choć każdy chętny będzie mile widziany. Inicjatywa wspólnego przygotowywania ozdób choinkowych i zdobienia choinki.

Przez cały rok  

• Biblioteka prowadzić będzie akcję „E-mocni. Cyfrowe umiejętności realne korzyści“ skierowaną do seniorów, polegającą na indywidualnym instruktarzu obsługi komputera, lub w razie potrzeby organizacji grupowych szkoleń w tym zakresie. Działania Biblioteki zmierzać będą też (w zależności od możliwości finansowych)  w kierunku stałej oferty  - cyklicznych spotkań dla seniorów.

• Podobnie prowadzone będą zajęcia biblioteczne dla najmłodszych, upowszechniające czytelnictwo. Kalendarz bibliotekarza, poprzez ciekawe, czasami nietypowe święta jak np. „Dzień dinozaura“, „Pluszowemo misia“, „Dzień życzliwości“ itp. stwarza wiele okazji do sięgnięcia po interesującą literaturę i zaprezentowania jej dzieciom.

 

3. Pozycja biblioteki w lokalnej społeczności

Misją Biblioteki, zgodnie z jej Statutem, jest zaspokajanie i rozwijanie potrzeb czytelniczych społeczeństwa, wspomaganie systemu edukacji,  wychowania oraz upowszechnianie wiedzy i informacji. Biblioteka jest gminną instytucją kultury działającą w obrębie sieci bibliotecznej, nad którą nadzór sprawuje Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kłecku i Wojewódzka Biblioteka Publiczna oraz Centrum Animacji Kultury w Poznaniu. 

Z uwagi na wielkość i charakter miejscowości Biblioteka Publiczna Miasta  i Gminy w Witkowie stanowi także lokalne centrum kultury, które powinno  współdziałać z istniejącym w Witkowie Centrum Kultury im. Krzysztofa Szkudlarka, Urzędem Miasta i Gminy, a także placówkami oświatowymi, instytucjami pozarządowymi i stowarzyszeniami.

 Choć podstawowym celem funkcjonowania Biblioteki jest zaspokajanie potrzeb czytelniczych oraz umożliwienie pozyskiwania informacji przez mieszkańców miasta i gminy, to nie bez znaczenia jest też podejmowanie różnorodnych inicjatyw kulturalnych i edukacyjnych wzbogacających i urozmaicających życie lokalnej społeczności. Zatem biblioteczna oferta musi być adresowana do wszystkich mieszkańców bez względu na wiek, a jednym z jej ważniejszych zadań jest budowanie międzypokoleniowych i światopoglądowych mostów  i uwrażliwianie na potrzeby innych. 

Kulturalne inicjatywy biblioteki powinny rozwijać się wokół dwóch głównych zadań:

• inspirowania do kulturotwórczych działań

• oraz upamiętniania i upowszechniania dziedzictwa kulturowego miasta i gminy Witkowo, a także powiatu gnieźnieńskiego.

Biblioteka powinna też posiadać szeroką ofertę edukacyjną skierowaną zwłaszcza do najmłodszych czytelników i uczniów miejscowych szkół. Zajęcia mogą być przeprowadzane na miejscu, ale z uwagi na ograniczone możliwości lokalowe placówki również poza Biblioteką, zwłaszcza gdy są adresowane do większego grona odbiorców. 

Biblioteka powinna być miejscem przyjaznym dla mieszkańców, w którym każdy będzie czuł się „wyjątkowym” czytelnikiem. Zbudowanie ciepłej atmosfery  i dobrych relacji z mieszkańcami jest jednym z ważniejszych zadań jej pracowników. Biblioteka w końcu powinna też podążać za zmianami społecznymi, technologicznymi i odpowiadać na nowe zapotrzebowania mieszkańców w zakresie pozyskiwania informacji, czy wiedzy w określonych dziedzinach.

 

4. Formy współpracy z instytucjami

  Misja Biblioteki w zaspokajaniu potrzeb czytelniczych społeczeństwa, wspomaganiu systemu edukacji i wychowania oraz upowszechnianiu wiedzy może odbywać się tylko poprzez nawiązanie szeroko zakrojonej współpracy pomiędzy Biblioteką a Urzędem Miasta i Gminy Witkowo, innymi lokalnymi jednostkami kulturalnymi, a także placówkami oświatowymi oraz stowarzyszeniami. Chociaż to Biblioteka zaprasza do współpracy okoliczne placówki oświatowe: przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe to konieczne jest wspólne uzgodnienie z dyrektorami tych jednostek potrzeb kulturalnych i edukacyjnych wychowanków, tak by przygotowywany program był dopasowany do poziomu i programu kształcenia, a także odpowiadał na wytyczone przez Ministerstwo Edukacji i Nauki nowe kierunki polityki oświatowej państwa. Bardzo ważnym elementem rozwijania placówki

bibliotecznej i poszerzania jej aktywności o nowe propozycje jest współpraca  w ramach sieci bibliotek na terenie powiatu gnieźnieńskiego, a także z innymi instytucjami. Najważniejszą z nich jest sprawująca nadzór nad Biblioteką Publiczną Miasta i Gminy w Witkowie Wojewódzka Biblioteka Publiczna  i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu. WBP i CAK w Poznaniu wspiera biblioteki pod względem:

• propozycji nowych inicjatyw i akcji bibliotecznych,

• oferty objazdowych wystaw fotograficznych,

• szkoleń skierowanych do bibliotekarzy i animatorów kultury,

• dofinansowań różnorodnych inicjatyw lub udzielania informacji o programach i projektach skierowanych do bibliotek publicznych.

W zakresie zainteresowań Biblioteki jest też współpraca z innymi instytucjami  i jednostkami edukacyjno-kulturalnymi  jak:

• Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu, posiadająca m.in. zbiory komiksów i książek artystycznych, które udostępnia również w formie obwoźnych czytelni. Podobnie jeśli chodzi o zbiory liberatury (książki, w których ważna jest zarówno treść jak i niezwyczajna forma dzieła; budzące duże zainteresowanie zwłaszcza wśród młodych czytelników).

• Instytut Literatury w Krakowie – wspierający lokalne inicjatywy m.in.

ukierunkowane na promocję twórczości młodych prozaików,

• Instytut Książki w Warszawie,

• Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Cyfrowego,

• Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich,

• Wielkopolski Oddział Związku Polskich Fotografów Przyrody,  Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „Salamandra”

• Wielkopolska Izba Gospodarcza w Gnieźnie (organizator także spotkań autorskich i z ciekawymi ludźmi).

• „Zeszyty Poetyckie”- portal pod redakcją Dawida Junga, poety, pisarza, badacza kultury.

Formy współpracy zależą od pozycji Biblioteki w realizacji poszczególnych zadań. Nie zawsze bowiem musi być ona głównym organizatorem imprez. Warto by włączała się jako współorganizator akcji planowanych przez jednostki funkcjonujące na terenie gminy.  W zależności od rodzaju imprez, akcji i zakresu współpracy Biblioteka może pozyskiwać: współorganizatorów, partnerów, patronów i sponsorów. Ważnym elementem współpracy jest ekspozycja logotypów zaangażowanych we współpracę instytucji na przygotowanych materiałach promocyjnych, a także w miejscu odbywania się imprezy.

 

5. Współpraca z lokalnymi twórcami

Jednym z zadań biblioteki związanym ze zwiększaniem aktywności kulturowej mieszkańców jest współpraca z lokalnymi twórcami, która powinna polegać na promocji ich dokonań, a także udzielaniu wsparcia przy działalności wydawniczej i wystawienniczej. Biblioteka to instytucja, która powinna stwarzać przyjazne warunki i dawać szansę miejscowym twórcom, by mogli zaistnieć dla szerszej publiczności. Może to realizować m.in. poprzez:

• udzielanie pomocy merytorycznej,

• wspieranie poszukiwania potencjalnych wydawnictw zainteresowanych publikacjami,

• doradztwo w organizacji procesu wydawniczego,

• umożliwianie konsultacji i wymiany doświadczeń z innymi twórcami, - organizowanie spotkań autorskich.

Lokalni twórcy winni mieć też zagwarantowane specjalne miejsce na stronie Biblioteki, w mediach społecznościowych i w samej Bibliotece, umożliwiające prezentację ich twórczości. Biblioteka może też sama korzystać z pomocy merytorycznej i bogatych zbiorów regionalistów i lokalnych badaczy kultury: Tadeusza Panowicza, Dawida Junga, Wojciecha Śmieleckiego i innych.

 

6. Założenia komunikacyjno – informacyjne i promocja działalności Biblioteki

Skuteczność z jaką Biblioteka dociera z informacjami do mieszkańców decyduje o efektywności jej działania. To z kolei przekłada się na ilość czytelników. Właściwe działania informacyjne są niezwykle ważne i powinny się odbywać z wykorzystaniem różnych kanałów:    

• na Facebooku Biblioteki,

• na stronie internetowej,

• na stronie Urzędu Miasta i Gminy Witkowo,

• w lokalnej prasie,

• za pośrednictwem ulotek rozprowadzanych w szkołach (to skuteczna forma informowania zwłaszcza o akcjach feryjnych i wakacyjnych skierowanych do najmłodszych),

• za pośrednictwem stron internetowych partnerów organizowanych wydarzeń, - a także plakatów i ulotek dostępnych bezpośrednio w Bibliotece, urzędach placówkach oświatowych, kulturalnych, itp.

Wszystkie przeprowadzone akcje i spotkania powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie na stronie Biblioteki,  w mediach społecznościowych, na stronach Urzędu Miasta i Gminy i instytucji współorganizujących wydarzenia,  a także w lokalnej prasie. Jeśli zaproszeni dziennikarze nie dotrą na miejsce stosuje się także przesłanie do redakcji relacji z przeprowadzonej imprezy  z prośbą o jej opublikowanie. Z uwagi na moje wcześniejsze doświadczenia zawodowe i pracę w charakterze dziennikarza doskonale znam zasady tworzenia i publikowania informacji prasowej, co zapewne ułatwi kontakt z mediami.

 

7. Podsumowanie

Moja, Twoja, Nasza Biblioteka –  hasło, obchodzonego w  tym roku Tygodnia Bibliotek jest dla mnie swego rodzaju kierunkowskazem, jeśli chodzi o podejmowane w Bibliotece inicjatywy.

Miejsce przyjazne dla wszystkich, działające na rzecz integracji społecznej, budujące międzypokoleniowe mosty, otwierające przestrzeń dyskusji, miejsce zdobywania wiedzy i wymiany doświadczeń, jednocześnie neutralne światopoglądowo. 

Literatura pozwala nie tylko zdobywać wiedzę i rozwijać wyobraźnię, ale też kształtować mądre i dojrzałe społeczeństwo. Ta transformacyjna moc literatury jest nie do przecenienia.

 Przed współczesnymi bibliotekami i bibliotekarzami jest sporo wyzwań związanych z szybko  zmieniającą się rzeczywistością i zagrożeniami tego świata. Najważniejsze z nich to kształtowanie postaw proekologicznych, budowanie wspólnoty i dobrych relacji obywatelskich, a także walka z wykluczeniem społecznym. Biblioteki zmieniają też swoją funkcję z miejsc, gdzie głównie wypożyczano książki na ośrodki pełnoprawnie animujące życiem kulturalnym w swoich miejscowościach. Tak postrzegam rolę Biblioteki, którą chciałabym kierować.

 

Joanna Gronikowska